Kerkdiensten, archief

Als ik ’s avonds echt te moe ben om te lezen of naar een fatsoenlijk tv- programma te kijken, zap ik nog wel eens naar het liederlijke ‘Vandaag Inside’ en blijf soms even hangen. Even, want ik trek het niet om er naar te blijven kijken, niet alleen vanwege de rechtsheid en de platheid, maar vooral omdat er zo beschadigend over mensen wordt gesproken. Het valt me sowieso op, ook in mijn eigen omgeving, hoe lichtvaardig en onzorgvuldig mensen nare dingen over elkaar zeggen. Dit negatieve fenomeen inspireert me dan wel weer om er een viering aan te wijden. Met een tekst uit Prediker: dat we maar niet te veel moeten letten op al die woordkramerij, want dat we er zelf ook wel aan meedoen. En uit Ro- meinen, waar Paulus betoogt dat de ‘liefde de naaste geen kwaad doet’.
Misschien moeten we daar maar beginnen: elkaar geen kwaad doen. Dat zou al heel wat zijn. Ik vertel een dierenverhaal over ‘elkaar met rust laten’. En we luisteren naar de klassieker ONE van de Noord Ierse band U2: We hurt each other and we do it again… Wat neerkomt op: als we de ander beschadigen, beschadigen we onszelf, want ‘we’re ONE’. Uitein- delijk zijn we allemaal EEN in het ENE. De oude Griek Plotinus (204-270) wist er ook alles van, van dat ‘onbeschrijflijke ene’. Wij Koorkerkers ook, want het staat centraal in ons beleidsmodel!

De weg naar bevrijding…begint bij ons zelf Soms lijkt het of wij weinig invloed hebben op wat er om ons heen gebeurt. Maar… misschien kan een mens meer doen dan hij/ zij denkt. We gaan deze ochtend kijken wat er aan de basis ligt van kleine of grote conflicten, en hoe die zijn op te lossen. En aan de hand van een oude legende zien we dat iets kleins genoeg kan zijn om iets groots tot stand te brengen.

En dan is het Kerstmorgen! Op 25 december vieren we de komst van Licht in ons midden. Natuurlijk lezen we het kerstevangelie en zingen we volop. De cantorij is erbij, met Petra. Het belooft een feestelijke dienst te worden. Wees welkom en neem gerust iemand mee!

We bevinden ons in de adventstijd. Het is bijna Kerst. De dagen worden steeds korter, de nachten worden langer. Het is voor velen een donkere en soms ook angstige tijd, met alle oorlogen en rampen waar we dagelijks via de t.v. en de kranten mee geconfronteerd worden. Het is echter niet de eerste keer dat zoiets gebeurt. De geschiedenis herhaalt zich, totdat we geleerd hebben hoe we als mensheid wijzer worden en de vrede kunnen bewaren. We gaan deze ochtend horen hoe monniken een daad stelden tijdens een oorlog… …en hoe een papegaai ons de weg kan wijzen.

Het gaat heel mooi worden. Medewerking wordt verleend door het kamerkoor Cantus Choralis onder leiding van (onze) Aleida Post. We horen prachtige stukken van Britten, MacMillan, Purcell, Rimsky-Korsakov, en Taverner. De gemeentezang heeft melodieën van o.a. Beethoven en Handel. Het wordt een feestje, schrijft Aleida. In deze Adventsdienst nemen we een blij voorschotje op Kerstmis, want daar loopt de Advent toch op uit en ook verder, in hoop en blijde verwachting van wat ons toevalt. “Joy is not in things, it is in us” (Richard Wagner) en “Joy is the simplest form of gratitude” (Karl Barth). Rejoice, wees blij! Zelfs als het tegenzit en er geen blad meer aan de bomen zit, “toch zal ik juichen om de Ene, -jubelen om de God die mij redt!” (Habakuk).

Op de tweede Adventszondag staan dwaze vrouwen centraal. Want toegegeven, een beetje dwaas klinkt het wel dat je een loflied zingt te midden van onderdrukking en geweld. We lezen daarvan in Lucas 1. Deze morgen delen we ook brood en wijn.

Op zondag 24 november is het Eeuwigheids-zondag, de laatste zondag van het zogenaamde ‘kerkelijk jaar’, de laatste zondag voor Advent. U hebt dan de gedachtenisviering van Allerzielen al achter de rug. Laten we toch nog maar eens stil staan bij de dood. Maar dan in het lichte en luchtige, de dood als bruiloft. Ik denk dan aan de witte uitvaart van koningin Wilhelmina in mijn jeugd. Maar ook aan het warme, troostrijke gevoel dat me doorstroomde bij de uitvaart van mijn vader. En aan die prikkelende uitdrukking van Paulus: Dood, waar is uw prikkel? Ik denk ook aan het prachtige lied Le Moribond van Jacques Brel, maar dan in de vertolking van de Vlaamse bard Will Ferdy: Dat men lache dat men danse… In deze levensfase ervaar ik mijn gestorven geliefden steeds sterker als een ‘wolk van getuigen’ om mij heen: getuigen van liefde. Levende zielen van liefde. In de taal van deze tijd: als energie van liefde. Ik verheug mij op een feestelijke viering van de dood.

De oma van Aries van Meeteren had de evergreen ‘Waarheen waarvoor’ van Mieke Telkamp op singletje. We kennen het lied nu nog vooral nog van uitvaarten. Maar in 1971 stond het nummer bijna een half jaar in de top-40. Het lied sprak aan met een opsomming van vragen. En eigenlijk, zo ziet Van Meeteren, zijn het best goede vragen. Eeuwige vragen. Nu zijn er tal van antwoorden te geven op de vragen uit het lied. Aries van Meeteren gaat voor anker bij niets ontziende gedachten van twee denkers, eentje uit Bijbelse tijden en eentje uit het midden van de 20ste eeuw. Ook al leefden ze zo’n 2200 jaar na elkaar, toch zitten ze verrassend op één lijn. En ze hebben een mooie troefkaart waar we volgens Van Meeteren ook vandaag de dag nog mee uit de voeten zouden kunnen.

Op zondagmorgen 3 november herdenken we in de Koorkerk hen die in het afgelopen jaar overleden zijn. We noemen hun naam en steken daarbij een kaars aan. Her-denken of her-inneren: het is een krachtig ritueel, telkens weer, waarbij we in het noemen van de namen van de mensen van voorbij hun geschiedenis en verha- len opnieuw in het licht zetten. ‘Zo vlinderen ze binnen’, zó beschrijft Dichteres Hanna Lam (1924-1988) wat het ritueel bewerkt in een lied dat zij schreef dat opgenomen is in de bundel ‘Met andere woorden’
De mensen van voorbij wij noemen ze hier samen.
De mensen van voorbij, wij noemen ze bij namen.
Zo vlinderen zij binnen in woorden en in zinnen,
en zijn we opnieuw bij elkaar
aan ’t einde van het jaar.
De mensen van voorbij zij blijven met ons leven.
De mensen van voorbij zij zijn met ons verweven.
In liefde, in verhalen, die wij zo graag herhalen,
in bloemengeuren, in een lied dat opklinkt uit verdriet.
Rondom het ritueel, waarbij u ook zelf de namen die in uw hoofd en hart resoneren in het licht mag zetten, zoeken we de stilte en luisteren we naar muziek, poëzie, en een meditatie over onderweg zijn met een Naam.

Als je ziet hoe snel de tijd gaat – het is alweer herfst, ben ik al zo oud? – kan het plotseling tot je doordringen dat het leven niets is. Een nevelsliert, een zuchtje, een damp. Laatst zag ik een podcast met bioloog Midas Dekkers, die zo het leven en zelfs de hele evolutie ervaart: het draait nergens op uit. Het gaat nergens heen. Er is geen vooruitgang, er is alleen maar gang. En hij leest dan uit Prediker: IJdelheid der ijdelheden. Dat gaan wij zondag 27 oktober ook doen. En om die gedachte nog eens te onderstrepen, lees ik een gedicht van Bloem: Ik heb van ’t leven vrijwel niets verwacht… Maar we luisteren ook naar de nachtegaal uit dat gedicht. En naar een lied van de groep Radiohead, waaruit blijkt dat het misschien toch niet allemaal niets is. Niets is het leven. Klopt. En toch en toch… Want niemand leeft alsof het leven niets is!

In een protestantse kerkdienst staat een Bijbelverhaal centraal. Ter inspiratie voor onszelf, en zeker ook ter inspiratie van onze onderlinge solidariteit. Om die twee ingrediënten gaat het al tweeduizend jaar. In het uur op zondagmorgen zoeken wij wat wij van het verhaal mee kunnen nemen in ons eigen leven, én vieren wij onze solidariteit in de samen gezongen liederen en het gezamenlijk gebed. Het gaat om twee typische wonderverhalen over de genezing van een blinde. Evan- gelist Markus beschrijft het wonder maar heel in het kort. Jezus laat zo maar even een blinde weer zien. Op zich al wonderlijk hoe snel dat gaat. Evangelist Johannes vertelt een parallelverhaal dat iets uitgebreider is. Ook een wonderlijk verhaal. Nu zijn wonderverhalen geen geschiedschrijving. Het gaat over iets anders. Ja, waar gaat een wonder eigenlijk over? Ik stuitte ook op een definitie: Een wonder is een – als door God gegeven – geschenk aan jou, dat de mogelijkheid heeft jou te veranderen. Maar wonderen kunnen ook een wrange bijsmaak hebben. Had mijn kind niet als door een wonder gered kunnen worden? Waarom voel ik me vaak zo rot? Ik wou dat ik als door een wonder van mijn negativiteit zou zijn genezen. Zijn de wonderen de wereld uit, of zijn wij er blind voor? Tijdens het schrijven van de overweging gingen inderdaad mijn ogen open en ik zag alles als een wonder. Ik hoop dat ik u er in mee kan nemen, dat wij gezamenlijk die reis kunnen maken. Naar die onbegrijpelijk wrede en tegelijk wonderschone wereld waarin wij leven. Waarin wij diep ongelukkig kunnen zijn, maar waarin ook het goddelijke plaats kan vinden. Wat zou onze rol daarin kunnen zijn?.

Toen ik het einde had bereikt van mijn verdorvenheden, stond God op uit het slijk en weende; En ik stond naast Hem, ziende neder op een verloren eeuwigheid. En Hij zeide: ‘Je had geen gelijk, maar dat is nu voorbij. Van heden tot aan die andere eeuwigheid is maar één schrede.

Einde ‘Leerhuis’? Na de tweede wereldoorlog werden er in Nederland ‘Leerhuizen’ of kringen opgericht. Contacten tussen Joden en Christenen openden nieuwe perspectieven. In het Westland werd aan het begin van deze eeuw het ‘Leerhuis Westland’ opgericht met hulp van de Ekklesia Amsterdam. Het waren bijzondere avonden, die een ander licht wierpen op de Bijbelverhalen. Ik ben nog steeds dankbaar voor hetgeen ik toen geleerd heb. Wij leerden de Bijbelverhalen als kritische spiegel op de samenleving zien. Zo werden de verhalen kritische spiegels, een krachtig tegenwicht tegen de bestaande verhoudingen. Als voorbeeld: Het ‘Onze Vader’. Iedere zondag wordt dat hardop gebeden in een eeuwenlange sleur. Maar het is een ‘verzettekst’, tegen de heersende machten en het ziet uit naar een andere wereld. Na mijn vertrek naar Frankrijk in 2007 kwam er een einde aan het ‘Leerhuis Westland’. Dan ontving ik deze week, ongevraagd, het vakblad voor werkers in de Protestantse kerk. (je bent nu eenmaal predikant). Er is geen leerhuis te bekennen in deze uitgave. Geen verzetsliteratuur. Tot mijn ontzetting lees ik over de Kliederkerk in Den Haag-Loosduinen. Over kerk naar buiten: ‘Doe wat je zelf leuk vindt’, of ‘Er moet een lonkend perspectief zijn’, ‘Kerk als gastvrije plek’. De classispredikant in Zuid-Holland Noord eindigt zijn verhaal aldus: ‘Willibrord bracht het evangelie naar Nederland. Twee eerdere pogingen mislukten’. Ergo: ‘Laten wij in de kerk ruimte aan de mislukking’. En ga zo maar door. Wat een blad, lief en aardig. Ik word boos! Dit is de PKN. Het verzet ontbreekt ten enen male!! De verhalen en teksten kritisch benaderen moet het ijkpunt zijn voor het verlangen naar een andere wereld. Ik schaam mij voor de PKN en pleit voor de wederopstanding van ‘Het Leerhuis’

Het thema van de dienst is ‘Je geesten in de varkens jagen’ naar aanleiding van Marcus 5, 1-20.
In de overdenking staan we stil bij het verhaal van de bezetene van Gerasa. (‘Mijn naam is Legio’) en verbinden dat met een opstel van de filosoof William James, ‘Is life worth living?’ In dat essay heeft hij het over, wat hij noemt ‘the twice born’. Dat zijn zij die de gebrokenheid, die ze in hun bestaan ervaren, te boven komen. Pas in tweede instantie ervaren zij zin en richting in hun leven.
De vraag die erboven hangt, is of we zelf onze geesten verjagen of mogen of kunnen geloven dat er iemand is aan wie de geesten zich onderwerpen en hem vragen of ze alsjeblieft in de varkens mogen varen. En wat moeten we met die noodlottige afloop voor deze dieren, die zich halsoverkop in het meer storten? Kortom, vragen genoeg om die morgen bij stil te staan.

Hoe kan een mens in de huidige weerbarstige tijd van polarisatie, oorlogen en dreiging van oorlogsgeweld, van haast en sociale/economische/politieke onzekerheid toch vonken van hoop elkaar aanreiken? Dit naar aanleiding van een tekst uit het evangelie naar Lucas 6: 39-49 en het gedicht van Joke van Leeuwen ‘Kameel in de stad’. Het is heel in het kort, denk ik, de rode lijn die door de dienst heen loopt.

Juni is mijn lievelingsmaand. Vanwege het lange, lieve licht. Het zinderende licht dat vogels uitzinnig doet zingen en bloemen veelkleurig doet bloeien. Ik denk aan het gedicht van Hans Andreus, die het licht opvoert als een muziekstuk: Ik hoor het licht het zonlicht pizzicato. We lezen het in de dienst van 16 juni. Mits mijn helaas oprukkende ziekte het toelaat. Maar daar gaan we maar van uit. Het is tot nu toe steeds meegevallen. Natuurlijk ‘luisteren’ we ook naar het licht tegen de achtergrond van al het donker in de wereld en in het leven. Het licht in de schaduw van de dood. Het licht aan het eind van de tunnel, zoals we dat zo stralend zien op het bijgevoegde schilderijfragment van Jeroen Bosch: Opstijging naar de hemel. We lezen ook de lichttekst uit Genesis 1, uit Prediker 11 met ‘het zoete licht’ en uit de brief aan Johannes, waarin God als uitsluitend licht wordt geschilderd. En we luisteren naar het indrukwekkende lichtlied Pastorale van Ramses Shaffy en Liesbeth List. Ik verheug mij op het zinderende licht.

Zondag 9 juni gaat het in de dienst over BBB. Nee, nu eens niet over die politieke partij maar over Bidden Brengt Beweging! Bidden, we kunnen er in de vrijzinnig- heid wat verlegen mee zijn. Een prima uitgangspunt om dit in de dienst nader te onderzoeken en elkaar beelden en gedachten aan te reiken die die verlegenheid misschien wat kunnen opheffen. De cantorij zingt! U bent er ook bij?

Van harte verwelkomen we deze morgen onze gasten uit Sommelsdijk! Samen met hen denken, spreken en zingen we deze morgen over vrijheid en vrede. Prachtige woorden natuurlijk. Maar wat betekenen ze voor ons, nu, vandaag? Welke associaties hebben wij daarbij?